SGK’lı işçiler iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık (doğum) hallerinde Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan (SGK) istirahat sürelerine ilişkin geçici iş göremezlik ödeneği almaktadır. SGK uygulamasında geçici iş göremezlik ödeneğinin verilebilmesi için doktor raporu yeterli olmayıp, aynı zamanda çalışmadıklarına dair işverenlerin bildirim yapmaları da istenmektedir.
İşten çıkarılan sigortalılar için işveren tarafından sigortalının işten ayrıldığı tarihten sonraki süreler için çalışılmadığına dair bildirim yapılmasına gerek bulunmamaktadır.
Esasen sosyal güvenlik sisteminin kuruluş dönemlerinde, bilgi işlemin, yapay zekanın, bilgisayar ve teknolojinin olmadığı onlarca yıl önceki dönemlerde sigortalıların rapor parası almaları için işverenlerin aynı zamanda işyerinde çalışmadıklarını bildirmeleri gerekiyordu. Bu uygulama aradan 60 küsur yılı geçmesine rağmen aynen devam ettiriliyor. Esasında çalışanların neredeyse tamamı (kötü niyetli 3-5 kişi hariç) raporlu olduğu sürede zaten çalışmıyor, çalışamıyor. Yani demem o ki artık bu uygulama çağdışı kalmıştır, ihbar şikayet vs. olmadığı sürece işverenlerden çalışmadığına dair bildirim talebi yapılmamalıdır.
Halen uygulamada sigortalıların raporlu oldukları sürelerde işyerinde çalışmadıklarına yönelik bir ‘Çalışılmadığına Dair Bildirim İşlemleri’nin elektronik ortamda yapılmasına ilişkin bir zorunluluk bulunuyor. Hastalık durumunda 1 günlük veya 2 günlük istirahat raporları için rapor parası ödenmediğinden, 1-2 günlük hastalık raporları için çalışılmadığına dair bildirim yapılması gerekmemektedir. Ancak iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle alınan raporlarda 1 günlük olsa dahi geçici iş göremezlik ödeneği verildiğinden çalışmadığına dair bildirim yapılması gerekmektedir. İşverenler, sigortalılarca hak edilen istirahat süresini takip eden 5 iş günü içinde elektronik ortamda Kuruma göndermeleri gerekmektedir.
Yapılan düzenleme ile e-SGK / İŞVEREN / Çalışılmadığına Dair Bildirim Girişi (https://uyg.sgk.gov.tr/vizite/welcome. do) ekranından, işverenler tarafından sigortalıların hak ettikleri istirahat süresinin bitim tarihinin içinde bulunduğu aya ait aylık prim hizmet belgesinin verileceği son tarihteki günün sonuna kadar elektronik ortamda yapılması zorunluluğu bulunmaktadır. Ayrıca, istirahatli olduğu sürede işyerinde çalışmayan sigortalıyla ilgili o aya ait aylık prim ve hizmet belgesinde 01(istirahat) eksik gün nedeni veya “istirahat süresinde çalışmamıştır” kutucuğunun işaretlenmesi yoluyla çalışılmadığına dair bildirim yapılabilmektedir.
Ancak sistemsel hatalardan dolayı hem işverenlerin ekranlarına yıllarca düşmeyen raporlar olabiliyor, hem de işverenlerin sürekli olarak bunu takip etmeleri mümkün değil.
Bu durumda sistemsel hata dahi olsa geç bildirilen veya işveren ekranına düşmeyen raporlarda idari para cezası uygulanmaktadır. İstirahat raporları için Çalışmadığına Dair Bildirim Girişini yapmayan işverenlere 5510 sayılı Kanunun 102’nci maddesinin birinci fıkrasının (i) bendi uyarınca brüt asgari ücretin yarısı tutarında idari para cezası uygulanmaktadır. Daha önce uyarıya rağmen verilmediğinde idari para cezası uygulanırken daha sonra yapılan değişiklikle uyarıya gerek kalmadan doğrudan idari para cezası uygulanmaya başlamıştır.
Geçtiğimiz hafta BloombergHT’de yaptığımız programa gönderilen bir izleyici sorusu ile bu konu tekrar gündeme geldi. Özellikle 7256 sayılı Torba Kanun’la getirilen yapılandırma avantajlarından işverenlerin faydalanabilmesi için SGK personeli yoğun bir mesai içinde idari para cezalarını tebliğ etmeye çalışıyor.
Burada çağdışı kalmış, sağlıklı çalışmayan, hatalı, yanlış ve sürekli işveren ve sigortalı mağduriyetine sebebiyet veren bir uygulama var, bu uygulamayı sonlandırın. Sistem hatalarının işverene ceza olarak yansıtılmasından vazgeçilmelidir. Asla münferit olmayan ve onbinlerce işyerini ilgilendiren bu sorunu en doğru şekilde tespit etmek ve bilgi almak için SMMM odalarına ve TÜRMOB’a görüş sorulabilir, mali müşavir meslek mensuplarından detaylı bilgiler alınabilir.
Zaten raporlu olduğu için çalışmayan, çalışamayan sigortalıları ve sistemsel hatadan dolayı geç bildirim mağduru olan işverenleri kurtarın. İşçinize, işvereninize güvenin, çalışmadığına dair bildirim gibi yüz karası bir sistemi kaldırın. Eğer ihbar, şikayete bağlı tespitlerde bir suiistimal varsa da cezasını en ağır şekilde uygulayın.
(Kaynak: Resul Kurt / Dünya Gazetesi | 11.12.2020)
