Serbest Meslek Faaliyetinde Belge Düzeni Nasıl Olmalı?
Serbest meslek faaliyetinde bulunan serbest meslek erbabı, mesleki faaliyetlerine ilişkin her türlü tahsilatı için iki nüsha “Serbest Meslek Makbuzu” düzenlemek ve bir nüshasını müşteriye vermek, müşteri de bu makbuzu istemek ve almak zorundadır.
509 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile yapılan düzenlemeler kapsamında, vergiden muaf olmayan serbest meslek erbabınca düzenlenen serbest meslek makbuzları, 1/6/2020 tarihinden itibaren elektronik serbest meslek makbuzu (e-SMM) olarak düzenlenecektir.
1/2/2020 tarihinden (bu tarih dahil) itibaren faaliyete başlayanlar ise; işe başladıkları ayı izleyen 3 üncü ayın sonuna kadar e-Serbest Meslek Makbuzu düzenlemeleri zorunludur.
Hekimler ve veterinerlerce 379 Sıra No.lu VUK Genel Tebliği kapsamında POS(Hekim POS) cihazları e-SMM Uygulamasına geçenler için sadece tahsilat işlemlerinde kullanabilecek olup, bu cihazlardan yapılan tahsilatlar sonrasında da mutlaka e-SMM düzenlemesi gerekmektedir. Bununla birlikte, EFT-POS özellikli YN ÖKC kullanan mükellefler, istemeleri halinde söz konusu cihazlardan ÖKC Bilgi Fişi (e-SMM Bilgi Fişi) almak ve banka işlem bilgilerine e-Serbest Meslek Makbuzu üzerinde yer verme suretiyle, düzenlenen bilgi fişini e-Serbest Meslek Makbuzunun kâğıt çıktısı yerine kullanabileceklerdir.
Ayrıca, mesleki faaliyetlerine ilişkin olarak, 213 sayılı Kanun kapsamındaki belgeleri düzenleme zorunluluğu bulunmayanlara yaptırdıkları işler veya onlardan satın aldıkları mallar için malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azami 7 gün içinde gider pusulası düzenlemeleri gerekmektedir. Malın veya hizmetin bedelinin, bahse konu süre dâhilinde satıcıya; banka, Posta ve Telgraf Teşkilatı A.Ş. veya 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun kapsamında yetkilendirilmiş ödeme kuruluşları aracılığıyla ödenmesi halinde, bu kurumlarca gider pusulasında bulunması zorunlu bilgileri ihtiva edecek şekilde düzenlenen belgeler (dekont, makbuz gibi), gider pusulası yerine geçtiğinden, bu durumda ayrıca gider pusulası düzenlenmesine gerek bulunmamaktadır.
Serbest Meslek Kazancının Tespitinde Hasılattan İndirilecek Giderler Nelerdir?
Serbest meslek kazancının tespitinde hasılattan indirilecek giderler şunlardır;
Mesleki kazancın elde edilmesi ve devam ettirilmesiyle ilgili genel giderler.
İkametgâhlarının bir kısmını iş yeri olarak kullananlar, ikametgâh için ödedikleri kiranın tamamı ile ısıtma ve aydınlatma gibi diğer giderlerin yarısını indirebilirler.
Örnek:
Mimar olarak faaliyet yürüten Mükellef (B), 2022 takvim yılında hem ikamet etmek hem de mimarlık faaliyetini icra etmek üzere kiraladığı daire için yıllık 240.000 TL kira bedeli ve 60.000 TL tutarında aydınlatma, ısıtma, su gideri ödemiştir. Bu durumda mükellef (B) 240.000 TL kira bedelinin tamamı ile aydınlatma, ısıtma, su giderlerinin yarısı olan 30.000 TL’yi 2022 takvim yılı serbest meslek kazancından indirebilecektir.
İş yeri kendi mülkü olanlar kira yerine amortismanı, ikametgâhı kendi mülkü olup bunun bir kısmını iş yeri olarak kullananlar amortismanın yarısını gider yazabilirler.
Örnek:
Mükellef (C), ikamet etmek ve avukatlık faaliyetini yürütmek üzere 2022 takvim yılında 1.000.000 TL’ye daire satın almıştır. Söz konusu daire için normal amortisman usulüne göre hesaplamış olduğu yıllık (1.000.000 x %2) 20.000 TL amortisman giderinin yarısı olan 10.000 TL’yi serbest meslek kazancının tespitinde indirim konusu yapabilecektir.
- Hizmetli ve işçilerin iş yerinde veya iş yerinin müştemilatındaki iaşe ve ibate giderleri, tedavi ve ilaç giderleri, sigorta primleri ve emekli aidatı (bu primlerin ve aidatın geri alınmamak üzere Türkiye’de kâin sigorta şirketlerine veya emekli ve yardım sandıklarına ödenmiş olması ve emekli ve yardım sandıklarının tüzel kişiliği haiz bulunmaları şartıyla) ile demirbaş olarak verilen giyim giderleri,
- Mesleki faaliyetle ilgili seyahat ve ikamet giderleri (seyahat maksadının gerektirdiği süre ile sınırlı olmak şartıyla)
- Mesleki faaliyette kullanılan tesisat, demirbaş eşya ve envantere dâhil taşıtlar için Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ayrılan amortismanlar. Ancak özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi hariç ilk iktisap bedeli 135.000 TL’yi (2022 yılı için 230.000 TL, 2023 yılı için 500.000 TL), söz konusu vergilerin maliyet bedeline eklendiği veya binek otomobilin ikinci el olarak iktisap edildiği hâllerde, amortismana tabi tutarı 250.000 TL’yi aşan (2022 yılı için 430.000 TL, 2023 yılı için 950.000 TL) binek otomobillerinin her birine ilişkin ayrılan amortismanın en fazla bu tutarlara isabet eden kısmı gider yazılabilir. Bu hükmün uygulanmasında binek otomobilin iktisap edildiği tarihte yürürlükte olan tutar dikkate alınır.
- Kiralanan veya envantere dâhil olan ve işte kullanılan taşıtların giderleri (Taşıt giderlerinden kasıt genel olarak taşıtların tamir, bakım, yakıt gibi giderleridir.). Ancak binek otomobillerine ilişkin giderlerin en fazla %70’i ve kiralama yoluyla edinilen binek otomobillerinin her birine ilişkin aylık kira bedelinin 5.500 TL’lik (2022 yılı için 8.000 TL, 2023 yılı için 17.000 TL) kısmı ile binek otomobillerinin iktisabında ödenen özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi toplamının en fazla 115.000 TL’lik (2022 yılı için 200.000 TL, 2023 yılı için 440.000 TL) kısmı gider olarak dikkate alınabilir.
- Alınan mesleki yayınlar için ödenen bedeller.
- Mesleki faaliyetin ifası için ödenen mal ve hizmet alım bedelleri.
- Serbest meslek faaliyetleri dolayısıyla emekli sandıklarına ödenen giriş ve emeklilik aidatları ile mesleki teşekküllere ödenen aidatlar.
- Mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için ödenen meslek, ilan ve reklam vergileri ile iş yerleriyle ilgili ayni vergi, resim ve harçlar.
- Mesleki faaliyetle ilgili olarak kanun, ilam ve sözleşmeye göre ödenen tazminatlar.
Serbest Meslek Erbabı Dış Giyim Harcamalarını Gider Olarak Yazabilir mi? Yazının üstüne tıklayıp bu konudaki yazımızı okuyabilirsiniz.
Her türlü para cezaları ve vergi cezaları ile serbest meslek erbabının suçlarından doğan tazminatlar gider olarak indirilemez.
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununa göre, gerçek kişilerin gelirleri gelir vergisine tabidir. Gelir vergisine tabi gelir unsurları; ticari kazanç, zirai kazanç, ücret, serbest meslek kazancı, gayrimenkul sermaye iradı, menkul sermaye iradı ve diğer kazanç ve iratlardan oluşmaktadır. Bu yazımda, serbest meslek faaliyetinde belge düzeni nasıl olmalı? Serbest meslek kazancının tespitinde hasılattan indirilecek giderler nelerdir? sorularını 193 sayılı gelir vergisi kanunu çerçevesinde kısa net anlaşılır bir şekilde açıklamaya çalıştım.
Bir sonraki yazımın konusu serbest meslek faaliyetinde vergi tevkifatı, serbest meslek kazançlarında istisna, serbest meslek kazancından telif hakkı ve ihtira beratı kazanç istisnası, Defter Beyan Sistemi üzerinden beyannamenin verilme zamanı ve verginin ödenmesi ile serbest meslek kazancının beyanına ilişkin açıklamalar ve örnekler olacak. Görüşmek üzere hoşça kalın.
